ꦓꦸꦱ꧀ꦠꦶ​ꦫ​ꦢꦺꦤ꧀ꦩꦱ꧀꧌ꦒ꧈ꦫ꧈ꦩ꧍ꦩꦸꦂ​ꦠꦺ​ꦗ​꧈ ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦲꦱ꧀ꦩ​ꦠꦶ​ꦩꦸꦂ​ꦫꦶ​ꦥꦸꦤ꧀꧈ ꦩꦶ​ꦪꦺꦴꦱ꧀ꦲꦶꦁ​ꦱꦸꦂꦪ​ꦏ​ꦥꦶꦁ​ ꧇​꧔꧇ ꦥ꦳ꦼ​ꦧꦿꦸ​ꦮ​ꦫꦶ​ ꧇​꧑​꧘​꧓​꧙꧇ ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦱꦁ​ꦲꦶ​ꦧꦸ​ꦓꦸꦱ꧀ꦠꦶ​ꦏꦚ꧀ꦗꦼꦁ​ꦫ​ꦠꦸ​꧌ꦒ꧈ꦏ꧈ꦫ꧍ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀꧉ ​꧌ꦒ꧈ꦏ꧈ꦫ꧍ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦥꦿ​ꦩꦺ​ꦱ꧀ꦮ​ꦫꦶ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦏ​ꦥꦶꦁ​ꦏ​ꦭꦶꦃ​ꦲꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦯꦿꦶꦯꦸꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧖꧇ ꧉ ꦥꦿ​ꦩꦺ​ꦱ꧀ꦮ​ꦫꦶ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦱ​ꦥꦶ​ꦱꦤ꧀꧈​꧌ꦒ꧈ꦏ꧈ꦫ꧍ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​꧈ ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦥꦸ​ꦠꦿꦶ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦦꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦱꦸ​ꦫ​ꦏꦂ​ꦠ​꧈ ꦩ꧀ꦧꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ꦒ​ꦣꦃ​ꦥꦸ​ꦠꦿ​ꦗ​ꦊꦂ​꧉ ꦩꦶ​ꦭ​ꦩ​ꦏ​ꦠꦼꦤ꧀꧈ ꦱ​ꦱꦩ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧖꧇ ꦱꦸ​ꦫꦸꦢ꧀꧈ ​꧌ꦒ꧈ꦫ꧈ꦩ꧍ꦩꦸꦂ​ꦠꦺꦗ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦫꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦠꦁ​ꦒꦭ꧀ ꧇​꧑​꧓꧇ ꦲ​ꦒꦸꦱ꧀ꦠꦸꦱ꧀ ꧇​꧑​꧘​꧗​꧗꧇ ꧉

ꦫꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦤꦶꦁ​ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꧈ ꦲꦶꦤ꧀ꦢꦸꦱ꧀ꦠꦿꦶ​ꦪ​ꦭꦶ​ꦱ​ꦱꦶ​ꦩꦶꦁ​ꦒꦃ​ꦏꦲꦶꦫꦶꦁ​ꦗ​ꦩꦤ꧀ꦠ​ꦤꦩ꧀ꦥꦏ꧀ꦱ​꧌ꦕꦸꦭ꧀ꦠꦸꦂ​ꦱ꧀ꦠꦺꦭ꧀ꦱꦼꦭ꧀꧍꧉ ꦏ​ꦲ​ꦤꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦱ​ꦒꦼꦢ꧀ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦠꦶ​ꦔ​ꦭꦶ​ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦠꦸ​ꦮꦸꦃ​ꦭꦤ꧀ꦔꦿꦩ꧀ꦧ​ꦏ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀ꦒꦸ​ꦭ​ꦲꦶꦁ​ꦮꦼꦏ꧀ꦢꦭ꧀ꦱꦼ​ꦩꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀꧉ ꦏꦶ​ꦫꦁ​ꦭꦁ​ꦏꦸꦁ​ꦮꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ ꧇​꧑​꧗꧇ ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀ꦒꦸ​ꦭ​ꦩ​ꦢꦼꦒ꧀ꦫꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃꦲꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꧉ ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦩꦶ​ꦤꦁ​ꦏ​ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦏ​ꦱꦸꦭ꧀ꦠ​ꦤꦤ꧀꧈ ꦱ꧀ꦮꦱ꧀ꦠ​꧈ ꦱ​ꦲ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ꧉ ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦱꦼ​ꦠꦸꦁ​ꦒꦭ꧀ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀꧈ ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦥꦶ​ꦏꦤ꧀ꦠꦸꦏ꧀ꦲꦂ​ꦠ​ ꦥ꦳꧀꧇꧒​꧐​꧐​꧐​꧐​꧐꧇ ꧌ꦥ꦳꧀ ꧇ ꦥ꦳꧀ꦭꦺꦴ​ꦫꦶꦤ꧀꧈ ꦫꦸ​ꦥꦶ​ꦪꦃ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​꧍ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​꧉

ꦏ​ꦢꦸ​ꦤꦸ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦗ​ꦩꦤ꧀ꦭꦶ​ꦧꦼ​ꦫꦭ꧀ꦭꦶꦱ꧀ꦩꦼ​ꦲ​ꦮꦶꦠ꧀ ꧇​꧑​꧘​꧗​꧐꧇ ꦥ​ꦫꦶꦁ​ꦏꦲꦸꦤ꧀ꦠꦸꦁꦔꦤ꧀ꦝ​ꦠꦼꦁ​ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀꧈ ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱꦶꦱ꧀ꦠꦼꦩ꧀ꦲꦏ꧀ꦱꦺꦮ​ꦠ​ꦤꦃ​꧈ ꦏ​ꦒꦼꦩ꧀ꦮꦼꦏ꧀ꦢꦭ꧀ꦱꦺ​ꦮ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ ꧇​꧗​꧐꧇ ꦠ​ꦲꦸꦤ꧀꧉ ꦱ​ꦤꦺ​ꦱꦶ​ꦥꦸꦤ꧀꧈ ꦲ​ꦩꦂ​ꦒꦶ​ꦏ​ꦧꦼ​ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦲꦁ​ꦒꦺ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦔꦸ​ꦱꦸꦁ​ꦒꦼꦤ꧀ꦝꦶꦱ꧀꧈ ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦧ​ꦔꦸꦤ꧀ꦗ​ꦭꦸꦂ​ꦱꦼ​ꦥꦸꦂ​ꦱ​ꦲ​ꦭꦺꦴ​ꦫꦶ​ꦭꦺꦴ​ꦫꦶ​ꦏꦁ​ꦒꦺ​ꦲ​ꦔꦸ​ꦱꦸꦁ​ꦠꦼ​ꦧꦸ​꧉ ꦗ​ꦭꦸꦂ​ꦱꦼ​ꦥꦸꦂ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱꦿ​ꦤ​ꦤꦶ​ꦢꦺ​ꦤꦶꦁ​ꦤꦺ​ꦢꦼꦂꦭꦤ꧀ꦲꦶ​ꦤ꧀ꦢꦶꦱ꧀ꦕꦼ​ꦱ꧀ꦥꦺꦴ​ꦮꦼꦒ꧀ꦩ​ꦱ꧀ꦏꦥꦲꦶ꧌ꦤꦺ꧈ꦆ꧉ꦱꦺ꧍ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ꧉ ꦮꦿ​ꦒꦢ꧀ꦱꦺ​ꦮ​ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦥ​ꦔꦁ​ꦒꦺ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦗꦼꦁ​ꦩ꧀ꦊ​ꦧꦼꦠ꧀ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦏ​ꦮ​ꦔꦤ꧀ꦏꦿ​ꦠꦺꦴꦤ꧀꧉ ꦥꦿ​ꦩꦶ​ꦭ​ꦩ꧀ꦧꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ꦲ​ꦤꦺꦃ​꧈ ꦩꦼ​ꦤ​ꦮꦶ​ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦩꦶ​ꦱꦸ​ꦮꦸꦂ​ꦏꦤ꧀ꦛꦶ​ꦗꦼ​ꦗꦸ​ꦭꦸꦏ꧀ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦯꦸꦒꦶꦃ​꧉

ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦗ​ꦩꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦮꦼꦏ꧀ꦢꦭ꧀ꦠꦿꦤ꧀ꦱꦶ​ꦱꦶ​ꦠꦸ​ꦩꦸ​ꦗꦸ​ꦲꦶꦁ​ꦩꦺꦴ​ꦢꦺꦂ​ꦫꦺꦤ꧀ꦤꦶ​ꦱ​ꦱꦶ​꧉ ꦏ​ꦛꦃ​ꦱꦼ​ꦏꦺꦴ​ꦭꦃ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦏ​ꦧ​ꦔꦸꦤ꧀꧉ ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦲꦸ​ꦒꦶ​ꦤ꧀ꦝꦼ​ꦫꦺ​ꦏ꧀ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦥꦸ​ꦠꦿ​ꦥꦸ​ꦠꦿꦶ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦔꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀ꦲꦶꦁ​ꦥ​ꦩꦸ​ꦭ​ꦔꦤ꧀ꦥꦼꦂ​ꦒꦸ​ꦫꦸ​ꦮꦤ꧀ꦠꦶꦁ​ꦒꦶ​꧈ ꦏ​ꦱꦶꦁ​ꦒꦶ​ꦲꦤ꧀ꦔꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀ꦔꦶꦤ꧀ꦠꦸꦤ꧀ꦥꦸ​ꦠꦿ​ꦥꦸ​ꦠꦿꦶ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​꧉

ꦱꦼ​ꦤꦶ​ꦠ​ꦫꦶ​ꦲꦶꦁ​ꦗ​ꦩꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦲꦸ​ꦒꦶ​ꦮꦶ​ꦮꦶꦠ꧀ꦩꦼ​ꦢꦭ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦠꦺꦩ꧀ꦧꦺꦴꦏ꧀ꦏꦿ​​ꦠꦺꦴꦤ꧀꧉ ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦚꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦪꦸꦁ​ꦥ​ꦫ​ꦥꦸ​ꦠꦿ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦲꦩ꧀ꦧ​ꦔꦸꦤ꧀ꦥ​ꦩꦸ​ꦭ​ꦔꦤ꧀ꦧꦼꦏ꧀ꦱ​ꦒ​ꦪ​ꦪꦺꦴ​ꦒꦾ​ꦏꦂ​ꦠ​꧈ ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦏꦿꦶ​ꦢ​ꦧꦼꦏ꧀ꦱ​ꦮꦶ​ꦫ​ꦩ​꧉ ꦏꦿꦶ​ꦢ​ꦧꦼꦏ꧀ꦱ​ꦮꦶ​ꦫ​ꦩ​ꦩ꧀ꦧꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ꦤ​ꦩꦸꦁ​ꦏ​ꦒꦼꦩ꧀ꦏꦸ​ꦭ​ꦱꦼꦤ꧀ꦠ​ꦤ​ꦏꦿ​ꦠꦺꦴꦤ꧀꧈ ꦲ​ꦤ​ꦤꦶꦁ​ꦱꦶꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦏꦼ​ꦩ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦧ​ꦣꦼ​ꦱꦶ​ꦤꦲꦸ​ꦧꦼꦏ꧀ꦱ​ꦒ​ꦒꦿꦏ꧀ꦪꦺꦴ​ꦒꦾ​ꦏꦂ​ꦠ​ꦱ​ꦒꦼꦢ꧀ꦢꦥ꧀ꦠꦂ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦠꦼ​ꦗ​ꦏꦸ​ꦱꦸ​ꦩꦤ꧀꧉ ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦚꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦪꦸꦁ​ꦠꦸ​ꦮꦸ​ꦲꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥꦺꦤ꧀ꦠꦱ꧀ꦧꦼꦏ꧀ꦱ​ꦱ​ꦲ​ꦫꦶꦁ​ꦒꦶꦠ꧀꧉ ꦭ​ꦗꦼꦁ​ꦮꦶ​ꦮꦶꦠ꧀ꦠꦲꦸꦤ꧀ ꧇​꧑​꧙​꧑​꧘꧇ ꦲ​ꦏꦶꦂ​꧈ ꦥꦺꦤ꧀ꦠꦱ꧀ꦧꦼꦏ꧀ꦱ​ꦱ​ꦲ​ꦮ​ꦪꦁ​ꦱꦤ꧀ꦱ​ꦪ​ꦏ​ꦛꦃ​꧉

ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦥꦼꦤ꧀ꦝꦶ​ꦣꦶ​ꦏꦤ꧀ꦭꦤ꧀ꦥꦺꦴ​ꦭ​ꦥꦶ​ꦏꦶꦂ​ꦠꦂ​ꦧꦸ​ꦏ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦠꦸ​ꦮꦸꦃ​ꦲ​ꦏꦼꦤ꧀ꦢ​ꦠꦼꦁ​ꦥꦸ​ꦠꦿ​ꦥꦸ​ꦠꦿꦶ​ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꧈ ꦩ꧀ꦧꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ꦤ​ꦩꦸꦁ​ꦤꦸ​ꦮꦸꦃꦲ​ꦏꦼꦤ꧀ꦥ​ꦩꦸ​ꦭ​ꦔꦤ꧀ꦧꦼꦏ꧀ꦱꦤ꧀꧉ ꦫꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦱꦼ​ꦩꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦸ​ꦒꦶ​ꦏ​ꦛꦃ​ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦥ​ꦫ​ꦏ​ꦮꦸ​ꦭ​꧉

ꦩꦸ​ꦲꦩ꧀ꦩ​ꦢꦶ​ꦪꦃ​꧈ ꦱ​ꦭꦃ​ꦱ​ꦠꦸꦁ​ꦒ​ꦭꦶꦁ​ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦲ​ꦒꦼꦁ​ꦮꦼꦏ꧀ꦢꦭ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦩꦶ​ꦗꦶꦭ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦭꦶꦁ​ꦏꦸ​ꦔꦤ꧀ꦏꦿ​ꦠꦺꦴꦤ꧀ꦫꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦗ​ꦩꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꧉ ꦫ​ꦢꦼꦤ꧀ꦔ​ꦧꦼ​ꦲꦶ​ꦔꦧ꧀ꦢꦸꦭ꧀ꦢꦂꦮꦶꦱ꧀ꦲꦸ​ꦠ​ꦮꦶ​ꦏꦾꦲꦶꦲ​ꦗꦶ​ꦲꦃ​ꦩꦢ꧀ꦢꦲꦭꦤ꧀꧈ ꦲꦧ꧀ꦢꦶ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦏꦿ​ꦠꦺꦴꦤ꧀ꦥꦼ​ꦔꦸ​ꦭꦺꦴꦤ꧀ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱꦼ​ꦏꦺꦴ​ꦭ​ꦲ​ꦏꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦄ​ꦫꦧ꧀ꦱꦲꦸ​ꦢꦶ​ꦏ​ꦭꦶ​ꦪꦤ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꧉ ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦩꦸ​ꦲꦩ꧀ꦩ​ꦢꦶ​ꦪꦃ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦲ​ꦔꦸ​ꦠ​ꦩ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦲ​ꦩꦭ꧀ꦲꦸ​ꦱ​ꦲ​ꦏ​ꦭꦶ​ꦪꦤ꧀ꦥ​ꦩꦸ​ꦭ​ꦔꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦱ​ꦒꦼꦢ꧀ꦔꦿꦼꦩ꧀ꦧ​ꦏ​ꦔꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀ꦱ​ꦗ​ꦮꦶ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦮꦼ​ꦮꦼꦁ​ꦏꦺꦴꦤ꧀ꦏꦲꦸ​ꦩꦤ꧀꧈ ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦩꦸ​ꦭ​ꦧꦸ​ꦏ​ꦤꦶꦁ​ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​꧉

ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦔ꧀ꦒ​ꦢ​ꦲꦶ​ꦒꦼ​ꦒ​ꦪꦸ​ꦲꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦠꦼ​ꦧꦶꦃ​ꦩ​ꦔ​ꦗꦼꦁ​꧈ ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦥ​ꦫꦶꦁ​ꦥ​ꦥꦤ꧀ꦏ​ꦒꦼꦩ꧀ꦲꦏ꧀ꦠꦶ​ꦥ꦳ꦶꦱ꧀ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦕꦶꦏꦭ꧀ꦧ​ꦏꦭ꧀ꦆꦤ꧀ꦢꦺꦴ​ꦤꦼ​ꦱꦶ​ꦪ​꧉ ꦭꦺꦴ​ꦗꦶ​ꦩ​ꦠ​ꦫꦩ꧀꧈ ꦏ​ꦒꦸ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔꦤ꧀ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦩ​ꦥꦤ꧀ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ ꦩꦂꦒꦶ ꦩ​ꦭꦶ​ꦪꦺꦴ​ꦧꦺꦴ​ꦫꦺꦴ​꧌ꦱꦏ꧀ꦩꦼ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦒꦼ​ꦢꦸꦁ​꧈ ꦢꦺ꧈ꦥꦺ꧈ꦌꦫ꧈ꦢꦺ꧈ꦢꦺ꧈ꦆ꧈ꦪꦺ꧍꧈ ꦏ​ꦲꦩ꧀ꦥꦶ​ꦭ​ꦏꦼꦤ꧀ꦝꦸ​ꦩ​ꦠꦼꦁ​ꦥ​ꦏꦸꦩ꧀ꦥꦸ​ꦭꦤ꧀ꦧꦸ​ꦢꦶ​ꦲꦸ​ꦠꦩ​ꦏ​ꦒꦼꦩ꧀ꦏꦺꦴꦁ​ꦔꦿꦺꦱ꧀ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦏ​ꦥꦶ​ꦱꦤ꧀꧉ ꦮꦼ​ꦮ​ꦠꦼ​ꦏꦤ꧀ꦠꦂ​ꦧꦸ​ꦏ​ꦄꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦲꦸ​ꦒꦶ​ꦏ​ꦫ​ꦲꦺꦴ​ꦱ​ꦏꦼꦤ꧀ꦏ​ꦭꦶ​ꦪꦤ꧀ꦥ​ꦫ​ꦲꦸ​ꦩꦠ꧀ꦆ​ꦱ꧀ꦭꦩ꧀ꦫꦶ​ꦏ​ꦭ​ꦱꦼ​ꦩꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀꧉ ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔꦤ꧀ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦥ​ꦫꦶꦁ​ꦥ​ꦭꦶ​ꦭꦃ​꧈ ꦧꦶ​ꦭꦶꦃ​ꦥ​ꦲꦂ​ꦒꦾꦤ꧀ꦲ​ꦒ​ꦩ​ꦱ​ꦒꦼꦢ꧀ꦩꦶ​ꦠꦸ​ꦫꦸꦠ꧀ꦏ​ꦭꦺꦤ꧀ꦢꦼꦂ​ꦲꦶ​ꦗꦿꦶ​ꦪꦃ​꧈ ꦲ​ꦤ​ꦤꦶꦁ​ꦏ​ꦒꦼꦩ꧀ꦲꦸ​ꦥ​ꦕ​ꦫ​ꦒ​ꦉ​ꦧꦼꦒ꧀ꦩ꧀ꦧꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦺꦴ​ꦮꦃ​ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦏ​ꦊꦤ꧀ꦢꦼꦂ​ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦒꦸ​ꦔꦤ꧀꧉

ꦔꦚ꧀ꦕꦶꦏ꧀ꦪꦸ​ꦱ꧀ꦮ​ ꧇​꧘​꧑꧇ ꧈ ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦔ꧀ꦒ​ꦢ​ꦲꦶ​ꦫ​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦥ​ꦔꦿ​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦧ​ꦣꦼ​ꦩꦼ​ꦣꦏ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦱꦶ​ꦤꦺ​ꦮ​ꦏ​꧉ ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦠꦲꦸꦤ꧀ ꧇​꧑​꧙​꧒​꧐꧇ ꧈ ꦯꦿꦶꦯꦸ​ꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦔꦼꦤ꧀ꦢꦶ​ꦏ​ꦧ​ꦧ​ꦒꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦣꦸ​ꦩ​ꦠꦼꦁ​ꦥ​ꦠꦶꦃ​ꦢ​ꦤꦸ​ꦉ​ꦗ​ ꧇​꧗꧇ ꦱ​ꦲ​ꦥ​ꦩꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃ​ꦲꦶꦤ꧀ꦢꦶ​ꦪ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​꧉ ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦭ​ꦗꦼꦁ​ꦩ​ꦢꦼꦒ꧀ꦥꦤ꧀ꦝꦶ​ꦠ​ꦱ​ꦲ​ꦩꦼ​ꦱꦁ​ꦒꦿꦃ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦥꦼ​ꦱꦁ​ꦒꦿꦃꦲꦤ꧀ꦲꦩ꧀ꦧ​ꦫꦸꦏ꧀ꦩ​꧉

ꦥꦸ​ꦤ​ꦥ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦏ​ꦠꦶꦤ꧀ꦢ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦢꦺ​ꦤꦶꦁ​ꦯꦿꦶꦯꦸ​ꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦠꦸꦤ꧀ꦠꦸ​ꦠꦤ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦧ​ꦣꦺ​ꦠꦶ​ꦤ​ꦉ​ꦥ​ꦏꦼꦤ꧀ꦥꦿꦺꦴ​ꦒꦿꦩ꧀ꦫꦺ​ꦥ꦳ꦺꦴꦂ​ꦩ​ꦱꦶ​ꦲ​ꦒꦿ​ꦫꦶ​ꦪ​꧉ ꦥꦿꦺꦴ​ꦒꦿꦩ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢꦶ​ꦥꦸ​ꦤ꧀ꦫ​ꦲꦺꦴꦱ꧀ꦢꦼ​ꦤꦶꦁ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦩꦸ​ꦗꦸ​ꦢ​ꦏꦼꦤ꧀ꦮ​ꦠꦼ​ꦱꦤ꧀ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔ​ꦤ꧀ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀꧉ ꦱ​ꦭꦃ​ꦱ​ꦠꦸꦁ​ꦒꦭ꧀ꦮꦺꦴ​ꦱꦶꦁ​ꦥꦿꦺꦴ​ꦒꦿꦩ꧀ꦏ​ꦱꦼ​ꦧꦠ꧀ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱꦶꦂ​ꦤ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦱꦶꦱ꧀ꦠꦶꦩ꧀ꦲ​ꦥ​ꦤ​ꦒꦼ​꧈ ꦔꦺꦴꦤ꧀ꦢꦸ​ꦫ​ꦏꦼꦤ꧀ꦱꦼ​ꦢ​ꦪ​ꦱꦶ​ꦠꦶ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦏ​ꦒꦸ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀꧉ ꦥꦿꦺꦴ​ꦒꦿꦩ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦏꦼ​ꦠꦶ​ꦔꦭ꧀ꦧꦼ​ꦕꦶꦏ꧀꧈ ꦲ​ꦩꦂ​ꦒꦶ​ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦔ꧀ꦒ​ꦢ​ꦲꦶ​ꦏꦸ​ꦮ​ꦱ​ꦣ​ꦠꦼꦁ​ꦱꦶ​ꦠꦶ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀꧉ ꦲ​ꦤ​ꦔꦶꦁ​꧈ ꦧꦧ꧀ꦱ​ꦤꦺꦱꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦥꦿꦺꦴ​ꦒꦿꦩ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱꦼ​ꦧ​ꦠ​ꦏꦼꦤ꧀꧈ ꦧꦶ​ꦭꦶꦃ​ꦱꦼ​ꦢ​ꦪ​ꦏꦼ​ꦢꦃ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦠꦶꦤ꧀ꦢ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦢꦼ​ꦤꦶꦁ​ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃ​ꦲꦶꦤ꧀ꦢꦶ​ꦪ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​꧉ ꦱꦶ​ꦠꦶ​ꦱꦶ​ꦠꦶ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦏ​ꦱꦶ​ꦭꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦏꦼ​ꦢꦃ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥ​ꦱꦺꦴꦏ꧀ꦭꦸ​ꦩꦤ꧀ꦠꦂ​ꦊꦩ꧀ꦧ​ꦒ​ꦏꦱ꧀ꦢ​ꦲꦺ​ꦫꦃ​꧌ꦭꦺꦤ꧀ꦱꦼꦏꦥ꧀ꦏꦱ꧀꧍꧉ ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦥ​ꦤꦁ​ꦒꦼꦭ꧀ꦗ​ꦮ​ꦧꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦒꦶꦃ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦥ​ꦠꦶꦃ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦢꦶ​ꦥꦸ​ꦤ​ꦮꦠ꧀ꦲ​ꦮ​ꦠꦶ​ꦢꦺ​ꦤꦶꦁ​ꦫꦺ​ꦱꦶ​ꦢꦼꦤ꧀꧉ ꦲꦂ​ꦠ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦱꦩ꧀ꦥꦸꦤ꧀ꦔ꧀ꦭꦸꦩ꧀ꦥꦸꦏ꧀ꦩ꧀ꦧꦺꦴ​ꦠꦼꦤ꧀ꦱ​ꦒꦼꦢ꧀ꦢꦶ​ꦪꦁ​ꦒꦼꦩ꧀ꦢꦺ​ꦤꦶꦁ​ꦏꦿ​ꦠꦺꦴꦤ꧀ꦲꦸꦠꦮꦶꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀꧈ ꦲ​ꦤ​ꦤꦶꦁ​ꦏꦼ​ꦢꦃ​ꦲꦁ​ꦱꦭ꧀ꦥ​ꦱ​ꦫꦸ​ꦗꦸ​ꦏꦤ꧀ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦫꦺꦱꦶ​ꦢꦼꦤ꧀꧉ ꦱ​ꦏꦶꦁ​ꦱꦶ​ꦱꦶꦃ​ꦥꦺꦴ​ꦭꦶ​ꦠꦶꦱ꧀꧈ ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦏ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦢꦺ​ꦤꦺ​ꦥ​ꦒ​ꦮꦺꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃ​ꦲꦶꦤ꧀ꦢꦶ​ꦪ​ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝ​꧉

ꦯꦿꦶꦯꦸ​ꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦭ​ꦗꦼꦁ​ꦤꦼ​ꦠꦼ​ꦥ​ꦏꦼꦤ꧀ꦱꦸ​ꦗ​ꦢꦶ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦫ​ꦠꦸ​꧉ ꦱꦼ​ꦢ​ꦪ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦏ​ꦠꦶꦤ꧀ꦢ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦢꦺ​ꦤꦶꦁ​ꦥꦚ꧀ꦗꦼ​ꦤꦼ​ꦔ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦱꦸ​ꦥ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦱ​ꦒꦼꦢ꧀ꦏ​ꦭꦩ꧀ꦥ​ꦲꦤ꧀ꦏꦤ꧀ꦛꦶ​ꦧꦼ​ꦕꦶꦏ꧀ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦔꦤ꧀ꦝ​ꦥꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠ​ꦲꦤ꧀ꦧꦼ​ꦭꦤ꧀ꦝꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦱꦶ​ꦤ​ꦲꦺꦴ​ꦱ​ꦔꦸ​ꦮ​ꦱ​ꦤꦶ​꧉

ꦠꦶ​ꦭꦂꦫ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇

ꦱꦏ꧀ꦱ​ꦤꦺꦱ꧀ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥ​ꦧꦿꦶꦏ꧀ꦒꦸ​ꦭ​꧈ ꦗ​ꦭꦸꦂ​ꦱꦼ​ꦥꦸꦂ​꧈ ꦱ​ꦲ​ꦥꦼ​ꦱꦁ​ꦒꦿꦃꦲꦤ꧀ꦲꦩ꧀ꦧ​ꦫꦸꦏ꧀ꦩ​꧈ ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦲꦸ​ꦒꦶ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦥꦼ​ꦭꦺꦴ​ꦥꦺꦴꦂ​ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦧ​ꦧ​ꦒꦤ꧀ꦱꦼ​ꦤꦶ​꧉ ꦪ​ꦱꦤ꧀ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦯꦿꦶ​ꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦠꦸꦭꦝꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦧꦼ​ꦣ​ꦪ​ꦱꦸ​ꦩꦽꦒ꧀꧈ ꦱꦿꦶꦩ꧀ꦥꦶ​ꦣꦺꦤ꧀ꦝꦁ​ꦱꦸꦩ꧀ꦧ​ꦮ​꧈ ꦱ​ꦲ​ꦧꦼ​ꦢ​ꦪ​ꦭ​ꦭ​꧉ ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦥ​ꦩ​ꦫꦺꦤ꧀ꦠꦃꦲꦤ꧀ꦯꦿꦶꦯꦸꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꧈ ꦧꦼꦏ꧀ꦱꦤ꧀ꦧꦼ​ꦣ​ꦪ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦱ​ꦢꦺ​ꦫꦺ​ꦔꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦔ꧀ꦒꦶ​ꦤ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦏꦩ꧀ꦥꦸꦃ​꧈ ꦭ​ꦗꦼꦁ​ꦢꦶ​ꦥꦸ​ꦤ꧀ꦒꦤ꧀ꦠꦺꦴꦱ꧀ꦩꦼ​ꦏꦏ꧀꧈ ꦲ​ꦤ​ꦤꦶꦁ​ꦫꦶ​ꦪ​ꦱ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦲ​ꦗꦼꦒ꧀ꦔ​ꦒꦼꦩ꧀ꦥ​ꦲꦺꦱ꧀ꦲ​ꦒꦼꦁ​꧉ ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦸ​ꦒꦶ​ꦲꦧ꧀ꦢꦶ​ꦢ​ꦊꦩ꧀ꦩꦶ​ꦤꦁ​ꦏ​ꦲꦼꦩ꧀ꦥꦸ​ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦢ​ꦩꦼꦭ꧀ꦏꦼ​ꦫꦶꦱ꧀꧈ ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦏꦼ​ꦫꦶꦱ꧀ꦥꦸꦤ꧀ꦱ​ꦲꦺ​꧈ ꦤ​ꦩꦶ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦏꦼ​ꦫꦶꦱ꧀ꦠꦁ​ꦒꦸꦃ​ꦏ​ꦥꦶꦁ​ꦥꦶ​ꦠꦺꦴꦤ꧀꧉

ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦗ​ꦩꦤ꧀ꦯꦿꦶꦯꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦠꦸ​ꦒꦸ​ꦒꦺꦴ​ꦭꦺꦴꦁ​ꦒꦶ​ꦭꦶꦒ꧀ꦲꦶꦁ​ꦏꦁ​ꦫꦶ​ꦱꦏ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​꧈ ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦠꦲꦸꦤ꧀ ꧇​꧑​꧘​꧖​꧗꧇ ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥꦸ​ꦒꦂ​꧉ ꦥꦿꦺꦴ​ꦱꦼꦱ꧀ꦥꦸ​ꦒ​ꦫꦤ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦧꦶ​ꦪꦤ꧀ꦠꦸ​ꦢꦺ​ꦤꦶꦁ​ ꦪꦺ꧈ꦥꦺ꧈ꦌꦥ꦳ ꦥ꦳ꦤ꧀ꦧꦿꦸꦱꦼꦭ꧀꧌ꦥꦼ​ꦗ​ꦧꦠ꧀ꦥꦼ​ꦫꦲꦶꦫꦤ꧀꧍ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦲ​ꦮꦠ꧀ꦲ​ꦮ​ꦠ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥ​ꦠꦶꦃ​ꦢ​ꦤꦸ​ꦉ​ꦗ ꧇​꧕꧇ ꧉ ꦱ​ꦱꦩ꧀ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦥꦸ​ꦒ​ꦫꦤ꧀ꦥ​ꦫꦶ​ꦥꦸꦂ​ꦤ​꧈ ꦠꦸ​ꦒꦸ​ꦢ​ꦢꦺꦴꦱ꧀ꦆꦕꦺꦴꦤ꧀ꦏꦸꦛ​ꦪꦺꦴ​ꦒꦾ​ꦏꦂ​ꦠ​ꦢꦸ​ꦩꦸ​ꦒꦶ​ꦱ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​꧉ ꦠꦸ​ꦒꦸ​ꦥꦸ​ꦤꦶ​ꦏ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱ​ꦲ​ꦏꦼꦤ꧀ ꧇​꧓꧇ ꦲꦺꦴꦏ꧀ꦠꦺꦴ​ꦧꦼꦂ​ ꧇​꧑​꧘​꧘​꧙꧇ ꧉

ꦲꦶꦁ​ ꧇​꧓​꧐꧇ ꦢꦺꦱꦺꦩ꧀ꦧꦼꦂ​ ꧇​꧑​꧙​꧒​꧑꧇ ꧈ ꦯꦿꦶꦯꦸ​ꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲ​ꦩꦼꦁ​ꦏꦸ​ꦧꦸ​ꦮ​ꦤ​ ꧇​꧗꧇ ꦱꦸ​ꦫꦸꦢ꧀꧈ ꦭ​ꦗꦼꦁ​ꦢꦶ​ꦥꦸꦤ꧀ꦱ​ꦫꦺ​ꦏ​ꦏꦼꦤ꧀ꦮꦺꦴꦤ꧀ꦠꦼꦤ꧀ꦲꦶꦁ​ꦲꦱ꧀ꦠ​ꦤ​ꦱꦥ꧀ꦠ​ꦉꦁ​ꦒ​꧈ ꦥ​ꦗꦶ​ꦩ​ꦠꦤ꧀꧈ ꦲꦶ​ꦩꦺꦴ​ꦒꦶ​ꦫꦶ​꧉

Gusti Radèn Mas (GRM) Murtéja, punika asma timuripun, miyos ing surya kaping  4 Fèbruari 1839 saking sang ibu Gusti Kanjeng Ratu (GKR) Sultan. GKR Sultan punika pramèswari ingkang kaping kalihipun Sri Sultan Hamengku Buwana VI. Pramèswari ingkang sapisan, GKR Hamengku Buwana, inggih punika putri dalem Paku Buwana VII saking Surakarta, mboten gadhah putra jaler. Mila makaten, sasampunipun Sri Sultan Hamengku Buwana VI surud, GRM Murtéja dados Sri Sultan Hamengku Buwana VII rikala tanggal 13 Agustus 1877.

Rikalaning pamaréntahan Sri Sultan Hamengku Buwana VII, industrialisasi minggah kairing jaman Tanam Paksa (Cultuur Stelsel). Kahanan punika saged dipuntingali saking tuwuh lan ngrambakanipun pabrik gula ing wekdal semanten. Kirang langkung wonten 17 pabrik gula madeg rikala pamaréntahan Sri Sultan Hamengku Buwana VII. Pabrik-pabrik punika minangka pabrik saking Kasultanan, swasta, saha Belanda. Saking setunggal pabrik, Sri Sultan Hamengku Buwana VII pikantuk arta f 200.000 (f=florin, rupiah Belanda) saking Pamarèntah Belanda.

Kadununganipun jaman Liberalisme awit 1870 paring kauntungan dhateng Sultan, inggih punika wontenipun sistem Hak Sewa Tanah, kagem wekdal sewanipun 70 tahun. Sanèsipun, amargi kabetahan anggènipun ngusung gendhis, dipunbangun jalur sepur saha lori-lori kanggé angusung tebu. Jalur sepur punika dipunsranani déning Nederlandsch-Indische Spoorweg Maatschappij (NIS) saking Belanda. Wragad séwa saking panganggé punika lajeng mlebet wonten ing kawangan kraton. Pramila mboten anèh, menawi Sri Sultan Hamengku Buwana VII inggih misuwur kanthi jejuluk Sultan Sugih.

Wonten ing jaman Hamengku Buwana VII punika wekdal transisi tumuju ing modèrnisasi. Kathah sekolah ingkang kabangun. Sultan Hamengku Buwana VII ugi ndhèrèkaken putra-putri dalem  ngantos ing pamulangan perguruan tinggi, kasinggihan ngantos ngintun putra-putri dalem wonten Belanda. 

Seni tari ing jaman Hamengku Buwana VII ugi wiwit medal saking tèmbok kraton. Panjenenganipun Sri Sultan Hamengku Buwana VII nyengkuyung para putra dalem ambangun pamulangan beksa gaya Yogyakarta, inggih punika Krida Beksa Wirama. Krida Beksa Wirama mboten namung kagem kulasentana kraton, ananging sinten kémawon ingkang badhé sinau beksa gagrag Yogyakarta saged daptar wonten ing Dalem Téjakusuman. Panjenenganipun Sri Sultan Hamengku Buwana VII nyengkuyung tuwuhipun pèntas beksa saha ringgit. Lajeng wiwit taun 1918 akir, pèntas beksa saha wayang sansaya kathah.

Saking pendhidhikan lan pola pikir tarbuka ingkang dipuntuwuhaken dhateng putra-putri Sri Sultan Hamengku Buwana VII, mboten namung nuwuhaken pamulangan beksan. Rikala semanten ugi kathah pakumpulan-pakumpulan saking para kawula.

Muhammadiah, salah satunggaling pakumpulan ageng wekdal punika inggih mijil saking lingkungan kraton rikala jaman Sri Sultan Hamengku Buwana VII. Raden Ngabéi Ngabdul Darwis utawi Kyai Haji Ahmad Dahlan, abdi dalem kraton pengulon dipunsekolahaken ing Arab Saudi kaliyan Sri Sultan Hamengku Buwana VII. Pakumpulan Muhammadiyah ingkang angutamakaken saking amal usaha kaliyan pamulangan punika saged ngrembaka ngantos sajawinipun wewengkon Kauman, ingkang dados mula bukaning pakumpulan punika.

Sri Sultan Hamengku Buwana VII nggadahi gegayuhan ingkang tebih mangajeng, inggih punika paring papan kagem aktifis pakumpulan cikal-bakal Indonesia. Loji Mataram, kagunganipun panjenengan dalem ingkang mapan wonten ing margi Malioboro (sakmenika dados gedung DPRD DIY), kaampilaken dhumateng pakumpulan Budi Utomo kagem Kongrès ingkang kapisan. Wewatekan  tarbuka Sri Sultan Hamengku Buwana VII  ugi karaosaken kaliyan para umat Islam rikala semanten. Panjenengan dalem paring palilah, bilih pahargyan agama saged miturut kalénder Hijriah, ananing kagem upacara Garebeg mboten owah saking kalénder Sultan Agungan.

Ngancik yuswa 81, Sri Sultan Hamengku Buwana VII nggadahi raos-pangraos badhé medhak saking sinéwaka. Wonten ing taun 1920, Sri Sultan Hamengku Buwana VII  ngendika babagan punika dhumateng Patih Danureja VII saha pamarèntah Hindia Belanda. Panjenenganipun lajeng madeg pandhita saha mesanggrah wonten ing Pesanggrahan Ambarukma.

Punapa ingkang katindakaken déning Sri Sultan Hamengku Buwana VII punika inggih wonten tuntutan saking pamaréntah Belanda ingkang badhé tinarepaken program Réformasi Agraria. Program punika dipunraos déning Sultan Hamengku Buwana VII mujudaken watesan panjenenganipun dados Sultan. Salah satunggal wosing program kasebat inggih punika dipunsirnakaken sistim apanage, ngonduraken sedaya siti dados kagunganipun sultan. Program punika ketingal becik, amargi sultan nggadahi kuwasa dhateng sitinipun. Ananging, bab sanèsipun saking program punika dipunsebataken, bilih sedaya kedah dipuntindakaken déning pamaréntah Hindia Belanda. Siti-siti ingkang wonten kasilipun kedah dipunpasok lumantar lembaga kas daérah (landschapkas). Ingkang dados pananggeljawabipun inggih punika patih ingkang dipunawat-awati déning résidèn. Arta ingkang sampun nglumpuk mboten saged dianggem déning kraton/sultan, ananing kedah angsal pasarujukan saking résidèn. Saking sisih politis, sultan punika kados déné pagawé pamarèntah Hindia Belanda. 

Sri Sultan Hamengku Buwana VII lajeng netepaken GRM Sujadi dados ratu. Sedaya punika katindakaken déning panjenenganipun Sri Sultan Hamengku Buwana VII supados pamarèntahan saged kalampahan kanti becik wonten ing ngandhapipun pamaréntahan Belanda ingkang sinaosa nguwasani.

Tilaranipun Sri Sultan Hamengku Buwana VII

Saksanèsnipun pabrik gula, jalur sepur, saha Pesanggrahan Ambarukmo, Sri Sultan Hamengku Buwana VII ugi dados pelopor wonten ing babagan seni. Yasan Dalem Sri Sultan Hamengku Buwana VII tuladhanipun Bedhaya Sumreg, Srimpi Dhéndhang Sumbawa, saha Bedaya Lala. Wonten ing pamaréntahan Sri Sultan Hamengku Buwana VII, beksan Bedhaya ingkang sadèrèngipun ngginakaken kampuh, lajeng dipungantos mekak, ananing riasanipun ajeg ngagem paès ageng. Wonten ugi abdi dalem minangka empu ingkang damel keris, ingkang kerispun saé, naminipun keris Tangguh Kaping Piton. 

Wonten ing jaman Sri Sultan Hamengku Buwana VII Tugu Golong Gilig ingkang risak punika, wonten ing taun 1867 dipunpugar. Proses pugaran punika dipunbiyantu déning YPF van Brussel (pejabat perairan) wonten ing awat-awatanipun Patih Danureja 5. Sasampunipun pugaran paripurna, tugu dados ikon Kutha Yogyakarta dumugi sapunika. Tugu punika dipunsahaken 3 Oktober 1889.

Ing 30 Désémber 1921, Sri Sultan Hamengku Buwana VII surud, lajeng dipunsarèkaken wonten ing Astana Saptarengga, Pajimatan, Imogiri.

gusti raden mas (grm) muṙteja, punika asma timuṙripun, miyos hiŋ suṙya kapiŋ  4 febŕuari 1839 sakiŋ saŋ ibu gusti kañjeŋ ratu (gkr) sultan. gkr sultan punika pŕameswari hiŋkaŋ kapiŋ kaliḥhipun sŕi sultan haměŋku buwana 6. pŕameswari hiŋkaŋ sapisan, gkr haměŋku buwana, iŋgiḥ punika putŕi daḷěm paku buwana 7 sakiŋ surakaṙta, mbotěn gaḍah putŕa jalěr. mila makatěn, sasampunipun sŕi sultan haměŋku buwana 6 surud, grm muṙteja dados sŕi sultan haměŋku buwana 7 rikala taŋgal 13 agustus 1877.

rikalaniŋ pamarentaḥhan sŕi sultan haměŋku buwana 7, industŕiyalisasi miŋgaḥ kahiriŋ jaman tanam paksa (cultuṙ stelsěl). kahanan punika sagěd dipuntiṅali sakiŋ tuwuḥ lan ṅŕambakanipun pabŕik gula hiŋ wěkdal sěmantěn. kiraŋ laŋkuŋ wontěn 17 pabŕik gula maděg rikala pamarentaḥhan sŕi sultan haměŋku buwana 7. pabŕik-pabŕik punika minaŋka pabŕik sakiŋ kasultanan, swasta, saha bělanḍa. sakiŋ sětuŋgal pabŕik, sŕi sultan haměŋku buwana 7 pikantuk haṙta f 200.000 (f=florin, rupiyah bělanḍa) sakiŋ pamarentaḥh bělanḍa.

kadunuŋṅanipun jaman liběralismě hawit 1870 pariŋ kahuntuṅan ḍatěŋ sultan, iŋgiḥ punika wontěnnipun sistěm hak sewa tanaḥ, kagěm wěkdal sewanipun 70 tahun. sanessipun, amaṙgi kabětaḥhan haŋgenipun ṅusuŋ gěnḍis, dipunbaṅun jaluŕ sěpuṙ saha lori-lori kaŋge aṅusuŋ těbu. jaluŕ sěpuṙ punika dipunsŕanani deniŋ nedeṙlan-indisce sporweg maskapahi (nis) sakiŋ bělanḍa. wŕagad sewa sakiŋ paṅaŋge punika lajěŋ mlěbět wontěn hiŋ kawaṅan kraton. pŕamila mbotěn haneḥ, měnawi sŕi sultan haměŋku buwana 7 iŋgiḥ misuwuṙ kanṭi jějuluk sultan sugiḥ.

wontěn hiŋ jaman haměŋku buwana 7 punika wěkdal tŕansisi tumuju hiŋ modeṙnnisasi. kaṭaḥ sěkolaḥ hiŋkaŋ kabaṅun. sultan haměŋku buwana 7 ugi nḍerekakěn putŕa-putŕi daḷěm  ṅantos hiŋ pamulaṅan pěṙguruhan tiŋgi, kasiŋgiḥan ṅantos ṅintun putŕa-putŕi daḷěm wontěn bělanḍa. 

sěni tari hiŋ jaman haměŋku buwana 7 ugi wiwit mědal sakiŋ tembok kŕaton. pañjěněŋṅannipun sŕi sultan haměŋku buwana 7 ñěŋkuyuŋ para putŕa daḷěm hambaṅun pamulaṅan běksa gagŕag yogỿakaṙta, iŋgiḥ punika krida běksa wirama. krida běksa wirama mbotěn namuŋ kagěm kulasěntana kŕaton, hanaŋṅiŋ sintěn kemawon hiŋkaŋ baḍe sinau běksa gagŕag yogỿakaṙta sagěd daptaṙ wontěn hiŋ daḷěm tejakusuman. pañjěněŋṅannipun sŕi sultan haměŋku buwana 7 ñěŋkuyuŋ tuwuḥipun pentas běksa saha rhiŋgit. lajěŋ wiwit taun 1918 hakiṙ, pentas běksa saha wayaŋ sansaya kaṭaḥ.

sakiŋ pěnḍiḍikan lan pola pikiṙ taṙbuka hiŋkaŋ dipuntuwuḥakěn datěŋ putŕa-putŕi sŕi sultan haměŋku buwana 7, mbotěn namuŋ nuwuḥakěn pamulaṅan běksan. rikala sěmantěn ugi kaṭaḥ pakumpulan-pakumpulan sakiŋ para kawula.

muhamadiyah, salaḥ satuŋgaliŋ pakumpulan agěŋ wěkdal punika iŋgiḥ mijil sakiŋ liŋkuŋṅan kṙaton rikala jaman sŕi sultan haměŋku buwana 7. raden ngabehi ngabdul daṙwis hutawi kyahi haji hahmad daḥlan, habdi daḷěm kṙaton pěṅulon dipunsěkolaḥhakěn hiŋ arab sahudi kaliyan sŕi sultan haměŋku buwana 7. pakumpulan muhamadiyah hiŋkaŋ haṅutamakakěn sakiŋ hamal husaha kaliyan pamulaṅan punika sagěd ngŕěmbaka ṅantos sajawinipun wěwěŋkon kahuman, hiŋkaŋ dados mula bukaniŋ pakumpulan punika.

sŕi sultan haměŋku buwana 7 ŋgaḍaḥhi gěgayuḥhan hiŋkaŋ těbiḥ maṅajěŋ, iŋgiḥ punika pariŋ papan kagěm haktifis pakumpulan cikal-bakal indonesiya. loji mataram, kaguṅanipun pañjěněŋṅan daḷěm hiŋkaŋ mapan wontěn hiŋ maṙgi maliyoboro (sakměnika dados gěduŋ dprd diy), kahampilakěn ḍumatěŋ pakumpulan budi hutama kagěm koŋṅŕes hiŋkaŋ kapisan. wěwatěkan  taṙbuka sŕi sultan haměŋku buwana 7  ugi karahosakěn kaliyan para humat islam rikala sěmantěn. pañjěněṅan daḷěm pariŋ palilaḥ, biliḥ pahaṙgỿan hagama sagěd miturut kalenděṙ hijŕiyaḥ, hanaŋṅiŋ kagěm hupacara garěběg mbotěn howaḥ sakiŋ kalenděṙ sultan haguŋṅan.

ṅañcik yuswa 81, sŕi sultan haměŋku buwana 7 ŋgaḍaḥhi raos-pangŕaos baḍe měḍak sakiŋ sinewaka. wontěn hiŋ taun 1920, sŕi sultan haměŋku buwana 7  ṅěndika babagan punika ḍumatěŋ patiḥ danurěja 7 saha pamarentaḥh hindiya bělanḍa. pañjěněŋṅannipun lajěŋ maděg panḍita saha měsaŋgŕaḥ wontěn hiŋ pěsaŋgŕaḥhan ambarukma.

punapa hiŋkaŋ katindakakěn deniŋ sŕi sultan haměŋku buwana 7 punika iŋgiḥ wontěn tuntutan sakiŋ pamarentaḥ bělanḍa hiŋkaŋ baḍe tinarepakěn pŕogŕam refoṙmasi hagŕariya. pŕogŕam punika dipunraos deniŋ sultan haměŋku buwana 7 mujudakěn watěssan pañjěněŋṅannipun dados sultan. salaḥ satuŋgal wosiŋ pŕogŕam kasěbat iŋgiḥ punika dipunsiṙnakakěn sistim apanage, ngonduṙrakěn sědaya siti dados kaguŋṅanipun sultan. pŕogŕam punika katiṅal běcik, hamaṙgi sultan ŋgaḍaḥhi kuwasa ḍatěŋ sitinipun. hanaŋṅiŋ, bab sanessipun sakiŋ pŕogŕam punika dipunsěbatakěn, biliḥ sědaya kědaḥ dipuntindakakěn deniŋ pamarentaḥ hindiya bělanḍa. siti-siti hiŋkaŋ wontěn kasilipun kědaḥ dipunpasok lumantaṙ lěmbaga kas daeraḥ (lensěkap kas). hiŋkaŋ dados panaŋgěljawabipun iŋgiḥ punika patiḥ hiŋkaŋ dipunawat-awati deniŋ residen. haṙta hiŋkaŋ sampun ṅlumpuk mbotěn sagěd dihagěm deniŋ kraton/sultan, hanaŋṅiŋ kědaḥ haŋsal pasarujukan sakiŋ residen. sakiŋ sisiḥ politis, sultan punika kados dene pagawe pamarentaḥ hindiya bělanḍa. 

sŕi sultan haměŋku buwana 7 lajěŋ nětěpakěn grm sujadi dados ratu. sědaya punika katindakakěn deniŋ pañjěněŋṅannipun sŕi sultan haměŋku buwana 7 supados pamarentaḥhan sagěd kalampaḥhan kanṭi běcik wontěn hiŋ ṅanḍapipun pamarentaḥhan bělanḍa hiŋkaŋ sinahosa ṅuwasani.

tilaṙranipun sŕi sultan haměŋku buwana 7

saksanessipun pabŕik gula, jaluŕ sěpuṙ, saha pěsaŋgŕaḥhan ambarukma, sŕi sultan haměŋku buwana 7 ugi dados pělopor wontěn hiŋ babagan sěni. yasan daḷěm sŕi sultan haměŋku buwana 7 tulaḍanipun běḍaya sumŕěg, sŕimpi ḍenḍang sumbawa, saha běḍaya lala. wontěn hiŋ pamarentaḥhan sŕi sultan haměŋku buwana 7, běksan běḍaya hiŋkaŋ sadereŋṅipun ṅginakakěn kampuḥ, lajěŋ dipuṅantos měkak, hanaŋṅiŋ riyasannipun hajěg ṅagěm pahes agěŋ. wontěn ugi habdi daḷěm minaŋka hěmpu hiŋkaŋ daměl kěris, hiŋkaŋ kěrispun sae, naminipun kěris taṅguh kapiŋ piton. 

wontěn hiŋ jaman sŕi sultan haměŋku buwana 7 tugu goloŋ gilig hiŋkaŋ risak punika, wontěn hiŋ tahun 1867 dipunpugaṙ. pŕoses pugaṙran punika dipunbiyantu deniŋ ypf van brusěl (pejabat perahiran) wontěn hiŋ hawat-hawatannipun patiḥ danurěja 5. sasampunipun pugaṙran paripuṙna, tugu dados icon kuṭa yogỿakaṙta dumugi sapunika. tugu punika dipunsaḥhakěn 3 oktoběṙ 1889.

hiŋ 30 desemběṙ 1921, sŕi sultan haměŋku buwana 7 surud, lajěŋ dipunsarekakěn wontěn hiŋ hastana saptarěŋga, pajimatan, himogiri.